Als productmanager bevestigingsmaterialen voor Hemmink krijg ik vaak vragen met betrekking tot de aardingsproducten van JMV en dan met name over het gebruik en de toepassing van deze producten in de badkamer. Omdat de NEN1010 in mijn optiek in bepaalde gevallen minder voorschrijvend is (geworden), biedt dit ruimte voor interpretatie.
In deze blog ga ik uitleg geven over hoe je de NEN1010 moet interpreteren op het gebied van potentiaalvereffening in de badkamer. Daarnaast is het zeker aan te bevelen om bij twijfel ook de Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR 5310 te raadplegen.
Hoewel we de NEN 1010 met grote zorgvuldigheid hebben doorgenomen voor dit artikel, benadrukken we dat onze interpretatie niet bindend is. Aan de inhoud van dit artikel kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de meest accurate en gedetailleerde informatie adviseren wij altijd directe raadpleging van de NEN 1010 zelf en/of de NPR 5310.
Wat is aanvullende potentiaalvereffening?
Vereffening van alle metalen voorwerpen in een badkamer, ook wel ‘potentiaalvereffening’ genoemd, houdt in dat alle voorwerpen hetzelfde ‘elektrische potentiaal’ hebben. Er heerst dus geen spanning tussen de voorwerpen onderling. Op de werkvloer wordt dit ook wel “aarden” genoemd. Maar die term is niet juist, omdat een vereffeningsleiding geen foutstroom voert.
In de praktijk betekent dit dat alle metalen delen delen die geleidend zijn verbonden met geleidende delen buiten de badruimte worden verbonden met een vereffeningsleiding. Gevolg: alle voorwerpen hebben hetzelfde potentiaal. Om die reden vloeit er geen stroom door een persoon die verschillende metalen voorwerpen in de badkamer tegelijk aanraakt.
Waarom moet je vereffenen?
Waarom is potentiaalvereffening, in het bijzonder in de badkamer, nou zo belangrijk? Water is een enorm goede elektrische geleider. Voorbeeld: Iemand staat in de badkamer en raakt toevallig met natte handen een blootliggende fasedraad aan. Op hetzelfde moment staat deze persoon ook nog op de natte badkamervloer. Resultaat: door de goede geleiding van water zal de stroom groter zijn dan in dezelfde situatie met droge vingers en op een droge badkamervloer.
Risico op elektrische schok wordt aanzienlijk verlaagd door een aardlekschakelaar te plaatsen die volgens de normen is geïnstalleerd in combinatie met goede aarding. Hierdoor wordt de spanning automatisch afgeschakeld. Het biedt de persoon in kwestie de beste bescherming.
‘Als je een installatie aanpast, is het zeer aan te raden dat je ervoor zorgt dat deze daarna altijd aan de nieuwste norm voldoet!’
Hoe voer je de vereffening uit in een badkamer?
Alle badkameronderdelen die stroom kunnen geleiden, moeten geaard worden. Hiervoor kun je de aardingsproducten van JMV gebruiken. Je sluit blanke vereffeningsleidingen aan op een speciaal daarvoor ontworpen potentiaalvereffeningsrail of badkamerrail. Vervolgens bevestig je de vereffeningsleidingen door middel van een klemverbinding op de onderdelen. Op de badkamerrail of CAP (Centraal Aardpunt) kun je meerdere vereffeningsleidingen aansluiten. Volgens de NEN 1010 moeten de draden een diameter van 4 mm² te hebben. Leg je de aarddraad in een leiding dan volstaat 2,5 mm².
Omdat de badkamerrail ook als Centraal Aardpunt wordt gebruikt, is de afkorting CAP (in de praktijk) ontstaan. De norm geeft aan dat het CAP altijd bereikbaar moet zijn. Vandaar dat deze meestal in een muurdoos wordt weggewerkt met afneembaar deksel. Een veel voorkomende plaats is uit het zicht onder de wastafel. De esthetiek wil ook wat.
Welke voorwerpen moet je aarden?
Volgens de NEN 1010 moeten metalen onderdelen in de badkamer, die redelijkerwijs onder spanning kunnen komen te staan, worden aangesloten op het Centrale Aardpunt. Metalen voorwerpen die je tussen kunststof onderdelen monteert, bijvoorbeeld een metalen afvoer in een kunststof douchebak, hoef je niet te aarden.
Beton is een geleidend materiaal, daarom moet een douchegoot die in het beton is gestort ook worden geaard! Voorwerpen als kranen die aan een vereffende metalen waterleiding zijn aangesloten en in direct elektrisch contact staan met de leiding, hoef je niet te aarden.
Let op: Daar waar het niet duidelijk is of een voorwerp al dan niet vereffend moet worden, is het verstandig het principe ‘bij twijfel niet inhalen’ te hanteren. Hiermee wil ik maar zeggen, liever teveel vereffend dan te weinig met alle mogelijke gevolgen van dien.
Indien mogelijk moeten je (design)aardklemmen in het zicht of toegankelijk monteren.
Installateur in de woningbouw?
Hemmink biedt innovatieve oplossingen voor de woningbouw op het gebied van aarding/vereffening, bevestiging en veiligheid. Ontdek per ruimte alle producten waarmee je een veilige en nette meterkast, badkamer en zolder realiseert.
De NEN 1010 schrijft voor
Volgens de NEN 1010 moet sinds 1 januari 2001 het CAP met een 2.5 mm² groen-geel geïsoleerde aardedraad worden aangesloten op de aardedraad in de centraaldoos in de badkamer.
Het verschil met de situatie van vóór 2001 is dat je toen de CAP direct naar de meterkast moest verbinden met een aardedraad van 4 mm². Om mogelijke beschadiging van aarderaden te voorkomen is het beter, om daar waar mogelijk, ze in een buis te trekken. Als je dus een installatie aanpast, moet je ervoor zorgen dat deze daarna altijd aan de nieuwste norm voldoet! Ook al is de installatie van voor 2001.
In bepaling 7.413.1.2.2 van NEN1010 staat dat deze vereffening plaatselijk moet zijn. Dat wil zeggen dat alle beschermingsleidingen en vereffeningsleidingen binnen de badkamer met elkaar verbonden moeten zijn!
‘In bepaalde omstandigheden kan de stroom door het lichaam een sterkte van 0.2 Ampère bereiken. Voor ons als mensen kan deze stroomsterkte de dood tot gevolg hebben.’
Minimale doorsnede vereffeningsleiding
Omdat de doorsnede van de beschermingsleiding 2,5 mm² is, moet de vereffeningsleiding ook minstens 2,5 mm² zijn.
Verder geldt de doornsnede van:
- 2,5 mm² als de leiding in een buis ligt (tegen mechanische beschadiging is beschermd)
- 4 mm² als de leiding niet in een buis ligt (niet tegen mechanische beschadiging is beschermd)
De geleiding van stroom door beton
Dat stroom door een betonnen vloer kan vloeien, is bekend. De grootte van de stroom is afhankelijk van een aantal factoren. Hierbij onderkennen we de betonsoort, de afstand waar de stroom de betonnen vloer raakt, de dikte en breedte van de vloer en als laatste de hoogte van de spanning natuurlijk (spanning is geen stroom).
Wij raden het gebruik van een aardmat aan
Beton kan (onder bepaalde voorwaarden) net als metalen voorwerpen, stroom geleiden. Het zou kunnen gebeuren dat de (natte)betonnen badkamervloer onder spanning komt te staan. Mocht er een persoon op deze vloer staan en een geaarde mengkraan aanraken, dan zou er een stroom door deze persoon kunnen vloeien.
Om deze situatie te voorkomen is het raadzaam om voor nieuwe betonvloeren of dekvloeren en aanpassingen aan vochtige ruimtes een aardmat te gebruiken. Hierdoor kan er geen elektrische spanning tussen de betonnen vloer en andere, op het CAP aangesloten, kranen, radiatoren, etc. ontstaan. Zo vloeit er geen stroom door een persoon wanneer deze op de (natte) betonvloer staat een geleidend voorwerp aanraakt. Ervan uitgaande dat de elektrische installatie aan de eisen van NEN 1010 voldoet, wordt de spanning door de aardlekschakelaar afgeschakeld op het moment dat de fasedraad de betonvloer raakt. Zo komt een badkamergebruiker nooit in gevaar.
‘Voorkom risico’s en bescherm zowel jezelf als de klant. Investeren in veiligheid kost misschien iets meer, maar kan levensreddend zijn. Ons advies: bij twijfel, altijd vereffenen.’
Aardmatten van JMV
Aardmatten van JMV zijn gemaakt van goed geleidende materialen. In de praktijk van alledag komt dit neer op verzinkt ijzer. Ze worden meestal aangeboden met een maaswijdte van ongeveer 50 mm x 50 mm.
Wat hoef je niet te aarden?
De volgende zaken hoeven niet geaard te worden:
• deurknoppen
• scharnieren
• raam- en deurkozijnen
• geleidende stankafsluiters (sifons) van kunststofbaden en douchbakken
• ophanghaken
• handdoek- en toiletrolhouders
Conclusie
Vooral op het gebied van de bekabeling en aarding zijn de meeste mensen het wel eens en houdt men zich keurig aan de voorschriften. Bij twijfel adviseren we altijd te vereffenen. Voor slechts enkele euro’s is dit te realiseren. Als er toch op kosten gelet moet worden, dan zijn er waarschijnlijk wel andere mogelijkheden om op een project te besparen. Persoonlijke veiligheid staat zonder twijfel voorop!
Oplossingen voor aarding
JMV biedt een innovatief assortiment aardingsmaterialen, zoals aardmatten, kleine en grote aardklemmen en gegalvaniseerde en koperen aardelektrodes.
De informatie in deze blog is mede afkomstig van Klusbeter.nl
Veelgestelde vragen
Heb je naar aanleiding van deze blog nog vragen over hoe je de NEN 1010 moet interpreteren in natte ruimtes, zoals de badkamer? Onder reacties kun je de veel gestelde vragen vinden. Staat jouw vraag hier niet tussen? Stel hem gerust, dan probeer ik hem zo snel mogelijk te beantwoorden.
hallo heb een misschien iets wat domme vraag bij mij dochters is een aannemer aan badkamer bezig en heeft voor het gieten van beton vloer op kanaal plaat het gedeelte waar de inloop douche komt het stuk aardmat weg gehaalt 1m2
naar mij mening is dit dus gevaarlijk
vriendelijke groet andrew schuurink
Hallo,
Ik heb een vraag betreft de aardmatten in de badkamer.
Hoe sluit de aarddraad (6 mm2) aan op de mat?
Hoe verbind je meerdere matten met elkaar?
Alvast mijn dank,
Freddie
C-klem. Altijd een persverbinding in beton
Goedemorgen Freddie. De beste manier om een aarddraad met een aardmagnetisme te koppelen is door middel van een aardblokje. Jmv artikelnummer voor uw aardingsdraad diameter is 9200039. De matten kunt u met de zelfde blokjes verbinden. Het is ook toegestaan om matten onderling te verbinden doormiddel van de uiteinden aan elkaar te twisten. Dit moet wel met behulp van een tang zodat de twist goed stevig is.
Met vriendelijke groet Karel van Vliet
Wieger Westra
Wij hebben onlangs een oud huis gekocht, we willen de oude tegels lagen zitten aangezien deze in het cement zitten. Dus we gaan de renovatie zo uitvoeren dat de oude tegels behouden blijven. Echter is er in mijn oude vloer geen aardemat aangebracht. Hoe kan ik dit nu het beste oplossen. Er zullen een hoop badkamers zijn waar deze aardematten niet in verwerkt zijn. Tegels over tegel is leuk om zelf op te pakken. ander komen we toch uit op een complete renovatie wat niet in de planning zit.
Goedemorgen Derk,
Dank u wel voor uw vraag. Als eerste heb ik voor u gekeken wat de wet voorschrijft. Daarbij richt ik mij tot de NEN 1010. U gaat nieuwe tegels over de oude tegels verwerken. Dat is geen complete renovatie en dan mag u de situatie zo laten zo als het is en hoeft u geen mat te plaatsen. Technisch is het ook niet mogelijk om tussen tegellagen een aanmat te plaatsen omdat een aardmat 3cm in een vloer geplaatst dient te worden en zo dik is een lijmlaag voor tegels simpelweg niet. Tot zover is er voor u wettelijk geen belemmering om dit zonder aardmat toe te passen. Wat ik wel adviseer is om op de plek waar de douche komt (dit is meestal een vloeroppervlak van een meter bij een meter) toch de tegels er uit te breken, de cementvloer tot 3 cm diep te verwijderen en daar een aardmat te plaatsen. Die koppelt u vervolgens aan het centraal aardingspunt (CAP)in de badkamer.
Tot slot nog een tip.
Om dat u tegels over tegels gaat uit voeren heeft u geen goed overzicht hoe de oude badkamer installatie in zijn geheel is geaard. Waar mogelijk zou ik alle kranen water en cv leidingen en eventuele metalen profielen tbc bijv een metalstud wand in de badkamer opnieuw voorzien aardklemmen en draad om dat vervolgen te koppelen aan het CAP. Veiligheid voor alles. Mocht u verder nog vragen hebben kunt u contact opnemen met Hemmink en vragen naar mij.
Met vriendelijke groet
Karel van Vliet
Geachte heer/mevrouw,
Wij hebben een woning uit 1970 en willen de badkamer gaan verbouwen.
Wat navraag bij mijn E collega’s leerde dat een aardmat in de badkamer nu verplicht is.
De vloeropbouw van de badkamer is als volgt. Een broodjes vloer (rode holle stenen) welke aan elkaar verbonden zijn met cement en in de cement zit betonijzer verwerkt (geen mat, een losse staaf 6mm).
Waarschijnlijk zit er op de broodjes een afwerkvloer (zandcment) en daarboven zit er een granito vloer welke ook deels in de wanden is opgenomen.
Nu las ik in de norm dat een aardmat moet liggen in een egalisatie laag van circa 3 cm.
De granito vloer ligt op afschot maar heeft bij de dorpel maar 2 cm tot aan de bovenkant van de dorpel, dus voor aardmat, egalisatie, tegellijm en tegels is er maar 2 cm aan ruimte beschikbaar.
Nu willen wij de granito er niet uitslopen, aangezien deze ook in de wanden zit en dan zij wij helemaal op slopers hoogte, maar er overheen tegelen.
Een tweetal vragen:
– Is het in deze situatie nodig om een aardmat toe te passen?
– Is de 3 cm heilig voor het toepassen van een aardmat of mag minder ook? Gezien de hoogte van het granito tot aan bovenkant van de dorpel kan ik de vloer egaliseren en zeg ongeveer met 5 mm egalisatie en de aardmat daarin verwerkt en dan tegellijm en de tegels. Zou moeten kunnen binnen 2cm maar is dit toegestaan?
–
Hoor graag van jullie.
Goedemorgen Marco,
Dank je wel voor je vraag.
jouw vraag of het nodig is om een aardmat te plaatsen op de granieten ondervloer kan ik je antwoorden dat dat zeer aan te bevelen is. Graniet heeft een zeer dichte structuur dus je kan je voorstellen dat je in feite een badkuip als vloer hebt. Dus ja plaats zeker een aardmat. Alle leidingen waar je niet zeker van bent of ze geaard zijn ook als nog aarden. Zekerheid voor alles.
De drie centimeter.
Dit geven wij aan om de Aardmat mooi in de egalistie vloer te laten verdwijnen. 2 centimeter zou mogelijk zijn maar dan moet de aardmat heel vlak zijn en de egaliseerder moet goed kijken of er niks uitsteekt. Dus er kleeft voornamelijk een technisch risico aan vast. De aardmat zal gewoon zijn werking doen in een iets minder dikke egalistatie vloer.
Mocht je nog vragen hebben dan hoor ik dat graag.
Met vriendelijke groet
Karel van Vliet
Hemmink
Moet je bij een badkamerverbouwing altijd voldoen aan de nieuwste norm of de norm van de tijd van het bouwen van de woning?
Geachte heer/mevrouw,
Wij hebben een woning uit 1968 en willen de badkamer gaan verbouwen.
In plaats van een nieuwe zand/cement vloer met aardmat wilde ik nu isolatieplaten op het beton lijmen met daarop electrische vloerverwarming matten en dan tegels.
Is dan een aardmat nog steeds een voorwaarde en waar zou deze dan komen? Onder de isolatieplaat op het beton of onder de vloerverwarming dus op de isolatieplaat?
Met vriendelijke groet, John Witteman
Wij hebben een elektrische badkamerradiator -model ‘rek voor drogen van handdoeken’- gekocht.
Bij het installeren blijkt dat de radiator geen aarde heeft. Slechts een zwarte draad, maar die mag alleen in Frankrijk aangesloten worden.
Kortom, het is dus een niet geaarde radiator in een natte ruimte. Deze mag toch niet in Nederland verkocht worden, als zijnde een radiator voor de badkamer?
De radiator is gekocht bij een landelijk bekende badkamerwinkel. Dus ik wil deze firma hier wel attent op maken en ook samen zoeken naar een oplossing. Maar dan moet dit natuurlijk wel feitelijk juist zijn, vandaar dit beroep op uw expertise.
Wij gaan de badkamer renoveren. De vloertegels van de vorige bewoners worden vervangen door nieuwe vloertegels. De originele vloer is een granitovloer met van die opstaande randen. Bouwjaar van het huis is 1987/1988. Onder de wastafel zit een klem op de waterleiding met daaraan een blanke draad. Deze blanke draad komt uit in de meterkast.
Hoe kan ik controleren of de originele vloer is voorzien van een aardingsmat? Is de originele granitovloer niet voorzien van een aardingsmat is het dat nu verplicht om deze wel aan te brengen? Dit zou betekenen dat op de granitovloer een laag van 3 cm zand/cement met aardmat moet worden aangebracht. Daarop dan de nieuwe vloertegels van 12 mm dikte. Al met al een niet gewenste verhoging van zeker 4 cm.
Hoor het graag. Alvast onze dank.
Goedemiddag Frans,
Het is controleren van het aanwezig zijn van een aardingsmat is lastig. Dat is toch alleen te zien als u een gedeelte van de granito vloer gaat uit breken. Als het niet mogelijk is om de granito vloer er uit te slopen adviseer ik u om een erkende installateur naar dit specifieke geval te laten kijken. Wat ook mee speelt is dat als er onder de granito vloer een aardingsmat ligt die door de dikte (Nieuwe vloer)niet goed werkt. Misschien is een minder dikke stort vloer met aardingsmat mogelijk. Aarding is toch een essentieel punt in een badkamer voor uw eigen veiligheid.
Mocht u nog vragen hebben dan hoor ik dat graag
Met vriendelijke groet
Karel van Vliet
Het CAP in de badkamer moet dus met de geel/groene aardedraad van de groep(en?) in de badkamer verbonden zijn.
1. Moet dit CAP ook met blanke draad naar CAP in meterkast verbonden worden?
2. Wat als ik meerdere groepen in de badkamer heb? (Bij met zijn wcd en lichtpunt verschillende groepen)
3. Als de mat verbonden in met CAP in badkamer, mag je dan ook aan die mat weer een blanke aardedraad monteren naar bijvoorbeeld de douchekraan? De mat dient dan dus als verbindingsbrug.
4. Ik heb kunststof waterleidingen. Moet de (messing/verchroomde) douchekraan dan wel geaard worden?
Dank!
Beste heer/mevrouw,
We zijn bezig met een verbouwing op de bovenverdieping om de wc bij de badkamer te betrekken en dan van de voormalige wc-ruimte, doucheruimte te maken.
De wc-ruimte blijkt pal boven de meterkast te zitten (verdieping lager). Dit zou betekenen dat de afvoer van de douchegoot boven de meterkast zit – weet u of er hiervoor richtlijnen voor zijn?
Aardmat moet ook gelegd worden en zal in gehele badkamer, ook doucheruimte, komen.
Alvast bedankt voor een evt. reactie,
Michiel
Beste Michiel,
Het antwoord op je vraag staat niet in de NEN1010 beschreven. Een antwoord zou gevonden kunnen worden in de Netcode.
Daarin heb ik gezocht en kwam ik op het volgende (met name punt F):
Netcode elektriciteit
Geldend van 03-07-2021 t/m heden
Artikel 2.11
De aangeslotene zorgt er voor dat:
a. de aansluiting goed bereikbaar blijft;
b. de toegang tot de ruimte waarin zich de meetinrichting en de tot
de aansluiting behorende apparatuur bevinden, niet op een naar
het oordeel van de netbeheerder ontoelaatbare wijze wordt
belemmerd;
c. verzegelingen die door of vanwege de netbeheerder zijn
aangebracht op de meetinrichting of op delen van de aansluiting
niet worden geschonden of verbroken tenzij de netbeheerder
uitdrukkelijk toestemming geeft tot het verbreken van de
verzegeling;
d. hij alle maatregelen neemt die redelijkerwijs van hem verwacht
kunnen worden om schade aan het in het perceel aanwezige
gedeelte van de aansluiting te voorkomen;
e. de meetinrichting en de tot de aansluiting behorende apparatuur
niet opgesteld worden in vochtige ruimten, ruimten met bijtende
gassen, dampen of stoffen, ruimten met ontploffingsgevaar en
ruimten met brandgevaar; en
f. boven of in de onmiddellijke nabijheid van de meetinrichting
geen water-, stoom- of soortgelijke leidingen voor komen,
tenzij, ter beoordeling van de netbeheerder, passende
voorzieningen zijn getroffen voor de bescherming van de
meetinrichting.
Zo lang er dus passende voorzieningen zijn genomen om lekkage te voorkomen (ter beoordeling van netbeheerder) mag het.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Goedemorgen,
Hoe zit het met het aarden van ‘kunststof leidingen’ hier zit tussen het kunststof een metalen laagje, maar hoe aard je dit?
Beste Jan,
Bedankt voor je vraag. In dit geval zou ik proberen een kraan of bijvoorbeeld een koppeling te aarden in plaats van de kunststof leiding zelf.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Geachte heer/mevrouw,
In uw verhaal spreekt de NEN1010 expliciet over betonvloeren. Maar hoe zit dit bij houten vloeren met bijv. een Schlüter systeem met vloerverwarming? Hierin wordt geen beton gebruikt en worden materialen enkel gefixeerd middels tegellijm.
Ik ga er hierbij van uit dat een aardmat niet verplicht is, maar is dit ook zo in de NEN omschreven?
Ik hoor graag van u.
Met vriendelijke groet,
Niels
Hallo Niels, intressante vraag. Inmiddels antwoord/oplossing ontvangen – bedacht..?
Beste Niels en Dinant,
Bedank voor jullie vragen.
We spreken over betonvloeren omdat deze soort vloer het meest wordt toegepast in badkamers. Maar een houten vloer in combinatie met vocht is ook geleidend. Voor ruimten met een bad of douche geldt volgens de NEN 1010 deel 701 dat vreemd geleidende delen vereffend moeten zijn. Als door een defect ergens in de elektrische installatie er een geleidend deel onder spanning komt te staan dan is het zaak dat deze foutspanning afgevoerd wordt naar aarde en dat de, voor bad en douchruimten, verplichte 30 mA aardlekschakelaar aanspreekt.
Overigens is het zo dat een aardmat niet verplicht is (er zijn meer wegen naar Rome), maar het is wel een goede, beproefde en betrouwbare methode voor het vereffenen in badkamers. Theoretisch zou ook de bewapening vereffend kunnen worden maar dit is praktisch gezien vaak niet te doen.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Goedemiddag,
Wij hebben een nieuwbouwwoning bouwjaar 2021 gekocht en daar is de badkamer casco van opgeleverd…
Nu is de aannemer bezig met de badkamer en heb ik gezien dat er geen aardenet is toegepast in de badkamer of onder de douche ruimte…
nu heb ik dit bij hem aangegeven en zegt hij dat er een aardepen ligt in de badkamer dus een aardenet is niet nodig volgens hem..
graag uw advies / reactie
Beste Dennis,
Als de betonbewapening is vereffend zou dat ook mogen.
Zie https://elektroraad.nl/poll/een-ruimte-met-bad-douche-volgens-nen-10102015-een-vermaasd-vereffeningsnetwerk-aardmat-vereist
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Goededag!
Een paar weken geleden is bij ons door een monteur een nieuwe badkamer geplaatst. Echter zijn wij erachter gekomen dat de douchedrain die in het beton ligt niet geaard is. Dit had uiteraard wel gedaan moeten worden. Kan de drain nog geaard worden zonder dat alles er weer uit moet?
Hierdoor hebben wij ook onze grote twijfels of er wel aardematten geplaatst zijn. Je verwacht als je een professionele monteur in handen neemt dat dit allemaal goed gebeurd. Hoe kunnen wij checken of er aarde matten gebruikt zijn? En hoe kunnen wij deze situatie het beste aanpakken volgens u?
Mvg, Lisa
Beste Lisa,
De douchdrain (mits van metaal) is een vreemd geleidend deel en moet volgens de NEN1010 vereffend worden. We spreken van aarding bij elektrische toestellen en vereffening bij vreemd geleidende delen (douchedrain). Beide termen/maatregelen hebben tot doel om een elektrische schok te voorkomen.
De NEN1010 is in deze vrij duidelijk, zie onderstaand:
701.415.2
Er moet zijn voorzien in plaatselijke aanvullende potentiaalvereffening volgens 415.2, waarbij de beschermingsleiding wordt verbonden met de metalen gestellen en aanraakbare vreemde geleidende delen binnen een ruimte die een badkuip en/of douche bevat.
Aanvullende potentiaalvereffening mag binnen en buiten ruimten die een badkuip en/of douche bevatten zijn geïnstalleerd en dan bij voorkeur nabij het punt waar vreemde geleidende delen deze ruimten binnenkomen.
De doorsnede van deze plaatselijke vereffeningsleidingen moet in overeenstemming zijn met 514.1.3.
Hierna worden voorbeelden gegeven van mogelijke vreemd geleidende delen:
a) Metalen delen van systemen voor wateraanvoer en voor waterafvoer;
b) B0 metalen delen van systemen voor verwarming en voor klimaatregeling;
c) Metalen delen van gasaanvoersystemen;
d) Aanraakbare metalen constructiedelen
Metalen buizen met kunststofmantel behoeven niet te zijn verbonden met de plaatselijke aanvullende potentiaalvereffening mits deze op locatie niet aanraakbaar zijn en deze niet zijn verbonden met aanraakbare metalen delen die niet zelf zijn voorzien van vereffening.
Ik kan echter geen goed antwoord geven of de vereffening achteraf nog is aan te brengen.
Ook op de vraag van de aardmatten moet ik een antwoord schuldig blijven. Er zijn leidingmeters, maar het is lastig te bepalen waar de meter dan op aanslaat. Dit kan ook de bewapening in het beton zijn namelijk. Overigens zou deze bewapening ook vereffend mogen zijn, maar dit is praktisch vaak onmogelijk te realiseren.
Het is theoretisch mogelijk om door middel van metingen de weerstand van de badkamervloer te meten ten opzichte van aarde. Dit is echter een complexe meting, juist omdat in de badkamer alles (als het goed is) met elkaar en aarde verbonden is.
Een advies is in dit geval om de installateur te vragen schriftelijk te verklaren dat de badkamer voorzien is van een aardingsmat en dat deze deugdelijk is aangesloten op de plaatselijke potentiaalvereffening. Als u geen gebruik gemaakt heeft van een elektrotechnisch installateur dan adviseren we om deze in te schakelen ter bemiddeling.
Meer informatie over de erkenning door InstallQ en een register met installateurs kunt u vinden via http://www.installq.nl.
Lisa wat hebben jullie nu uiteindelijk gedaan?
Goedemiddag, wanneer de wapeningsnetten van de betonnen vloer op 5cm diepte ligt tov de bovenkant van de cementdekvloer, mag deze dan fungeren als aardnet, of moet er alsnog een aardmat in. Ik hoor graag uw reactie. Mvg Sander
Beste Sander,
Als het bewapeningsstaal bereikbaar is mag daarop vereffend worden. Let op dat de verbinding deugdelijk gemaakt wordt.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Goed omschreven stuk, prima geformuleerd, alleen bestaat de foutconditie niet dat je een blote fasedraad aanraakt niet.
Goedendag,
Ik heb een vraag over aarding van badkamer.
Er ligt een aarding in de badkamer maar nu is bij renovatie de dekvloer eruit gehaald voor aanleggen van vloer verwarming.
Nu begrijp ik dat er dan een net in moet komen ook om de nieuw te plaatsen drain te aarden.
Bij slopen kwam ik een aansluiting tegen van dikke staf ijzer die in de beton vloer eronder ligt en is aangesloten op de aardings doos.
Is een net dan nog noodzakelijk?
Is de vloer dan al niet geaard.
En moet een net dan onder de vloerverwarming of er bovenop gelegd worden.
Vloerverwarming word aangelegd door middel van een rtl ventiel met kuntstof isolatie platen en kunststof leiding
Beste T.
Bewapeningsstaal mag gebruikt worden om te vereffenen mits je er goed bij kunt. Indien de drain van metaal is wordt die ook beschouwd als vreemd geleidend deel en zal deze dus ook vereffend moeten worden. Zie hiervoor ook het antwoord op de vraag van Lisa in januari 2022
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Wij zijn bezig in een woning uit 1969.
Nou zit er in de meterkast wel Aarding netjes op de waterleiding en gas.
Deze leidingen lopen opbouw richting de badkamer.
De badkamer zelf heeft geen centraal aardpunt.
Moeten wij dit nou realiseren of mag dit volgens de norm uit 1969.
En er niet verbouwd in die tijd.
Hoor graag uw antwoord hierop
Beste Barry
Op basis van deze informatie kunnen wij helaas geen bindende uitspraken doen. Bij twijfel adviseren we altijd om een erkend installateur naar de situatie ter plekke te kijken.
Vroeger werd er wel geaard via de waterleiding/gasleiding die naar het huis liepen. Dit was mogelijk omdat deze leidingen van metaal waren. Omdat tegenwoordig de water- en gasleidingen van kunststof zijn gaat dit niet meer op. Daarom hebben de huizen al lange tijd een eigen aardpen of een aangeleverde aardverbinding via de netbeheerder (TN stelsel). Het is dus van belang om te controleren hoe de centrale aarding van uw huis geregeld is.
Los van de norm die destijds of nu (NEN1010: 2015) van toepassing is denk ik dat je altijd moet streven naar een deugdelijke vereffening in je badkamer. Dit om gevaarlijke situaties te voorkomen. Als er verbouwd gaat worden zou ik sowieso de badkamer updaten qua aarding/vereffening volgend de laatst geldende norm. Dat betekend dus volgens de huidige norm het installeren van een centraal aardpunt in de badkamer verbonden met de aarddraad in de centraaldoos.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste ferrie,
Er komt 10mm dikke vloerverwarming in de badkamer vloer, deze zal op een betonnet gemonteerd worden. Kan ik dit net tevens ook gebruiken t.b.v. Aarding/vereffening?
Beste Sander,
Dat kan, mits het betonnet deugdelijk verbonden is met het CAP (centraal aardpunt) in de badkamer zodat vereffening en aarding gewaarborgd is.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste firma Hemmink,
De specificatie van de verzinkte aardmatten is volgens mij niet compleet.
De afmetingen en de maas grootte zijn keurig vermeld. Maar wat ik mis de draaddikte en de kwaliteit van de zinklaag.
Groet Harrie Rouwhorst
Beste Harrie,
Bedankt voor je opmerking. De vlakke aardmatten die wij leveren hebben een draaddikte van 2mm. De kwaliteit van de zinklaag moet ik even op terug komen. We zullen de specificaties aanpassen op ons productenportaal
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste Harrie,
De vlakke aardmatten zijn elektrolytisch verzinkt, coating 20-30 gr/mm².
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Goedemiddag,
ze komen ons chalet keuren, en daar staan in de keuringseisen dat de spoelbak in de keuken geaard moet zijn.
nu lees ik nergens dat dit moet!
klopt deze eis? of heeft u een andere interpretatie van de aarding keuken spoelbak.
met vriendelijke groet, Christo
Beste Christo,
Als het in de keuringseisen staat dan is dat de afspraak tussen partijen.
Uiteraard zegt de NEN 1010 hier ook iets over in rubriek 411.
Maar eerst de definities (Deel 2):
2.12.10
metalen gestel
aanraakbaar geleidend deel
geleidend deel van materieel dat aanraakbaar is en gewoonlijk niet onder spanning staat, maar door een fout in de fundamentele isolatie onder spanning kan komen te staan
[BRON: NEN-IEC 60050-826:2004, IEV 826-12-10]
[nlb>Opmerking a bij de term: In deze norm geniet het gebruik van de term ‘metalen gestel’ de voorkeur.<nlb]
2.12.11
vreemd geleidend deel
geleidend deel dat geen deel uitmaakt van de elektrische installatie en dat oorzaak kan zijn van een elektrische potentiaal, in het algemeen de elektrische potentiaal van de plaatselijke aarde
[BRON: NEN-IEC 60050-826:2004, IEV 826-12-11]
2.12.12
gelijktijdig aanraakbare delen
geleiders of geleidende delen die gelijktijdig kunnen worden aangeraakt door een persoon of een dier
Opmerking 1 bij de term: Gelijktijdig aanraakbare delen kunnen zijn:
— actieve delen;
— metalen gestellen;
— vreemde geleidende delen;
— beschermingsleidingen;
— grond of geleidende vloer.
[BRON: NEN-IEC 60050-826:2004, IEV 826-12-12]
De keukenspoelbak wordt (in ieder geval door de keuringseis) gezien als een metalen gestel of een vreemd geleidend deel. Mogelijk is er sprake van gelijktijdig aanraakbare delen in de keuken.
In deel 411 staan de eisen hiervoor.
411.3.1.1 Veiligheidsaarding
Metalen gestellen moeten met een beschermingsleiding zijn verbonden volgens de voorwaarden specifiek voor elk type stroomstelsel (TN, TT of IT), zoals vastgelegd in 411.4 t/m 411.6.
Gelijktijdig aanraakbare metalen gestellen moeten afzonderlijk, groepsgewijs of gezamenlijk met dezelfde aardingsvoorziening zijn verbonden.
Veiligheidsaardleidingen moeten voldoen aan het bepaalde in hoofdstuk 54.
Elke stroomketen moet een beschermingsleiding hebben die met de relevante aardklem is verbonden.
Dus op basis van de NEN 1010 is de eis prima te verklaren.
Waar voorheen de koperen leidingen wellicht voor vereffening zorgden komen er steeds meer kunststof leidingen. Er komen steeds meer elektrische toepassingen in keukens zoals boilers, cookers en inductiekoken.
Hierom is het goed om ook in keukens de gelijktijdig aanraakbare delen te verbinden met aarde.
Mogelijk valt het chalet onder rubriek 721, “Elektrische installaties in caravans en campers”?
721.411.3.1.2 Beschermende vereffening
Voeg toe:
Metalen delen van de caravanopbouw die vanuit de caravan aanraakbaar zijn, moeten met de beschermingsleiding zijn verbonden.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste,
Als op de betonvloer en de wanden volledig isolerende platen worden geplaatst qboard oid is het dan nog nodig om de betonvloer te aarden? De stroom kan mijns inziens helemaal niet door de isolerende laag.
Beste Stefan,
Om een goede verbinding met de betonvloer te hebben, c.q. te garanderen is het aan te raden om de betonvloer wel te voorzien van een aardingsmat. Vocht in beton kan geleidend zijn en vanuit de norm wordt terecht gezegd dat geleidende delen vereffend moeten worden.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Goedemiddag,
Wij hebben een badkamervloer die is opgebouwd uit schuimbeton (dus geen wapening), vloerverwarming (kunststof buizen in plastic matten) en daarover een vloeivloer (ecofloor). Onze aannemer geeft aan dat een aardingsmat niet nodig is omdat de vloer niet geleid. Een bevriende installateur geeft aan dat een aardingsmat verplicht is. Mocht de aardingsmat erin moeten dan zou er een nieuwe smeer loer in moeten. Kunt u aangeven wie er gelijk heeft?
Erg bedankt.
Met vriendelijke groet,
Robbert
Beste Robbert,
Het is moeilijk om aan te duiden wie gelijk heeft. Om te beginnen is de pandeigenaar volgens de NEN1010 verantwoordelijk voor de veiligheid van de installatie. We hebben het in dit geval over een risicoafweging die wij niet kunnen maken. Een elektro installateur die de situatie ter plekke kent zou hier een betere uitspraak over kunnen doen. .
Wat is het mogelijke gevaar? Door een fout komt er een geleidend deel onder spanning te staan (vaak zijn dit metalen delen). Bij aanraking gaat er stroom door een lichaam lopen als overbrugging van de geleidende delen. De vloer is ook zo’n vreemd geleidend deel. Beton is geen goede geleider maar het is ook geen perfecte isolator, zeker niet als de vloer deels nat is. Plat gezegd zou je dan op blote natte voeten een spijker in de wandcontactdoos moeten durven steken: doe dit nooit!
De norm NEN1010 is erop gericht om te voorkomen dat dit potentiaalverschil (dus een gevaarlijk spanningsverschil) kan ontstaan tussen aanraakbare vreemd geleidende delen. Deze spanningsverschillen kunnen worden veroorzaakt door een fout elders in het elektrisch systeem. Juist in de badkamer kan een potentiaalverschil tot gevaarlijke situaties leiden omdat de persoon als geleider gaat fungeren tussen de geleidende delen. Door vocht, het ontbreken van schoeisel en van verdere kleding kan dit leiden tot vervelende situaties.
De norm geeft in de basis twee keuzes: alles vereffenen of alles elektrisch isoleren. Het vereffenen is er op gericht om delen die geleidend zijn en ook aan te raken zijn met elkaar te verbinden om te voorkomen dat er stroom door een menselijk lichaam gaat lopen. De stroom gaat direct naar aarde en de aardlekschakelaar of de beveiliging spreekt aan.
De andere optie zou zijn om alles elektrisch te isoleren en dus te voorkomen dan er ‘vreemd geleidende delen’ aanwezig zijn. Dus een kunststof bad, volledig kunststof leidingen, geen metalen constructie in de wanden, geen metalen drain, et cetera. En … ook de vloer zou dan gegarandeerd een isolerende vloer moeten zijn. En zou de vloer wel perfect elektrisch isoleren dan moet de vloer ook blijvend elektrisch geïsoleerd zijn ten opzichte van de rest van het gebouw.
Het blijft een risicoafweging.
Wij adviseren om in badkamers de bewapening van de vloer te vereffenen of veel praktischer: de vloer te voorzien van een met aarde verbonden aardmat.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste Ferry,.bij een aardblokje is het gebruikelijk dat de aarddraad onder de 2 schroefverbinding geplaatst wordt. Bij een buisaardklem zijn er vaak 2 manieren om de draad te bevestigen namelijk onder de klem op de buis of onder de draadklem. Mag je hier een manier kiezen of is het aan te raden om beide manieren tegelijk uit te voeren?
Alvast bedankt
Beste Richard,
Excuus voor de vertraging. Door ziekte vorige week ben ik er niet eerder aan toegekomen. Wat betreft je vraag: bij mijn weten mag het allebei. Dus als de aarddraad onder de klem direct op de buis zit en deugdelijk vast, zit is dat geen probleem. Heeft de klem echter een speciale schroefverbinding zoals bijvoorbeeld bij onze JMV UNI aardklemmen, dan geniet dat de voorkeur. Het gaat er om dat het een deugdelijke verbinding is. Dat is het beste ter plekke te controleren.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste Ferry,
Ik heb een vraagje wat ik niet uit de tekst heb kunnen halen.
Ik heb een verprutste klus aangenomen en nu moet ik het een en ander flink herstellen zo ook de badkamer. Nu is het volgende, het huis is nieuwbouw hout skelet en in de badkamer komt een Schlüter Ditra Heat E Duo vloerverwarming verwarming in dmv contactplaten.
Moet ik nu de aardmat onder/onder de vloerverwarming monteren of maakt dat niet uit?
Alvast bedankt,
Dave Tielens
Beste Dave,
Bedankt voor je vraag. Of het uitmaakt of je de aardmat boven of onder de vloerverwarming monteert, durf ik niet te zeggen. Persoonlijk zou ik ervoor kiezen om de aardmat onder de vloerverwarming te leggen. De aardmat kan je volgens verbinden met het CAP in de ruimte.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste Ferry,
In onze huurwoning is de opstelling voor de wasmachine in de badkamer gemaakt, echter zit de stopcontact enkele centimeters meer dan 1 meter van de douchekop, er is geen sprake van enige wanden of douchecabine. Na mijn klagen over minstens 1.20 m afstand, wilde de elektricien er een klepje opzetten, echter na bezoek (met klepje) keurde hij de electriciteit af, nu is vandaag zijn collega geweest en heeft middels een kabelgoot op de muur 20 centimeter verder op de muur een nieuwe stopcontact geplaatst vanuit de oude stopcontact, op de oude zit nu een plastic afdek plaatje.
Ook naast de wasbak zit op zo’n 20 centimeter een stopcontact maar dan wel met een klepje.
Worden wij afgescheept? Of is dit oké en veilig?
Ik hoor graag je reactie,
Groet Theo
Beste Theo,
Bedankt voor je vraag.
De NEN1010 geeft in hoofdstuk 7.1.3 (Keuze en installatie van elektrisch materieel) aan wat de eisen t.a.v. de beschermingsgraad zijn, waaraan elektrisch materieel moet voldoen wanneer het geplaatst wordt in de gedefinieerde zones in ruimten met bad of douche. Hoe groter de kans dat er contact met water kan optreden, hoe hoger de beschermingsgraad.
De NEN1010 onderscheidt 3 zones. In het geval van jouw opstelling (ruimte met douche zonder scheidingswand) bevinden zich zone 0 en 1 binnen een straal van 120cm van het wateraanvoerpunt. Voor dit gebied zijn de minimale eisen t.a.v. de beschermingsgraad: IPX7 in zone 0 en IPX4 in zone 1. Buiten de straal van 120cm geldt een minimale beschermingsgraad van IPX4. Voor de volledigheid: IPX4 is plensdicht (geen schade indien besproeid 10l/min onder eender welke hoek), IPX7 is dompeldicht (geen waterindringing indien ondergedompeld (30 min op 1 m).
Scheerwandcontactdozen gemonteerd in zone 2 en waar geen sproeiwater op terecht kan komen vormen hier een uitzondering op.
De door de installateur gecreëerde oplossing (zowel kapje op oude punt als de kabelgoot op de muur zullen dus een beschermingsgraad van minimaal IPX4 moeten hebben.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Beste Ferry,
Ik moet als gevolg van een andere indeling van de badkamer de CAP verplaatsen.
Begrijp ik het goed dat ik niet meer een draad hoef te brengen naar de meterkast en dat een 2,5 mm groen/geel naar de centraaldoos voldoende is? Of moet het beide. En verder voldoet 2,5mm groen/geel in buis naar de kranen,douchedrain enz dan ook. En natuurlijk de 6mm naar de aardmat.
Beste Dennis,
Bedankt voor je vraag.
Er mag inderdaad een 2,5 mm2 in buis vanaf de centraaldoos naar het CAP. Naar de kranen is het beter om te werken met een vertinde draad i.v.m. robuustheid van de verbinding.
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
Een tweetal vragen welke voor mij onduidelijk zijn
1. Mag de 6mm2 onder de grote klem van de JVM aardeblok (die lange)
2. Volstaat het als alles behalve de plek waarin de douchecabine komt bedekt is met een aardemat (douchecabine word kunstof denk ik)
Beste Frank,
Bedankt voor je vragen. Hierbij mijn antwoorden.
1. In principe is dit geen probleem. Zo lang je er voor zorgt dat de 6mm2 draad deugdelijk vast zit. Dit is ter plekke te beoordelen
2. De aarding/vereffening in de badkamer heeft grofweg als doel om elektrische schok te voorkomen. We spreken van aarding bij metalen gestellen en van vereffening bij vreemd geleidende delen. Beton kan ook geleiden als het nat is, vandaar dat we het gebruik van een aardmat adviseren. Als de douchecabine volledig van kunststof is en niet in contact komt (kan komen) met andere vreemd geleidende delen (leidingen, metalen douchedrain etc) dan zou je m.i. daar geen aardmat hoeven te plaatsen.
3. Doorlussen is toegestaan, maar je moet er altijd wel voor zorgen dat de delen die je vereffent uiteindelijk verbonden zijn met met de hoofdaardrail
Met vriendelijke groet,
Ferry Overweg
En nog een vraag die mij te binnen schiet.
Mag de aardedraad naar het CAP die van de centraaldoos komt afgelast worden in bv het lichtpunt, dus onderbroken ?
Beste Frank
Het gaat hier veel over de vloer aarding. Zelf dacht ik dat de Lewins platen aarden voldoende was. Maar wat ik ook als elektriciën meemaak dat een aannemer op een zolder verdieping een tegel vloer legt op een alleen houten ondergrond. Hier houd het aarden dan op.
Wat is mis is het wel of niet aarden van een radiator die met volledige kunstig leidingen is aangesloten en opgehangen is dmv kunstig ophangbeugels.
Gr Jaap
Beste Heer,
Er is een betonnen vloer op de badkamer, maar er komt een vinyl vloer over heen.
Moet de vloer dan toch vereffend worden middels een aardmat?
Goedendag,
Wij zijn bezig in de badkamer betonnen woning uit 2004.
In de vloer lopen vereffeningsdraden
Richt de waterleiding en radiator ook zie ik onder de douche een draad uit het beton komen. We zij. Aardig aan het hakken geweest. Hoe weet dat de draden nog goed verbonden zijn met de vereffening rail. Kan he dat meten. Alle gaten in de rail zitten vol en ik wil nu de draad van de oude radiator vast maken aan de nieuwe kraan. Radiator komt niet meer terug. We krijgen elektrische vloerverwarming. Met daar over pvc. Douche bak en bad zijn van kunststof.