De gevaren van koolmonoxide liggen constant op de loer of zijn zelfs al sluipend actief binnen de woningen die onder jouw woningcorporatie vallen. Door structurele problemen in het CV-systeem is de kans op een koolmonoxidevergiftiging groot. Toch lijkt het besef nog niet groot genoeg. Hoe kan het dat preventie op deze sluipmoordenaar anno nu en zoveel doden later, niet voldoende prioriteit lijkt te hebben bij beleidsmakers en -bewakers? En belangrijker nog: hoe zorgen we dat het wél onder de aandacht komt?
Misverstanden kunnen zorgen voor problemen
Rondom koolmonoxideproblemen bestaat een aantal misvattingen die ook vandaag de dag nog in leven wordt gehouden. Deze misvattingen zijn vaak niet de kern van het probleem. Toch kan bewustwording helpen om situaties met een slechte afloop te voorkomen.
Denk bijvoorbeeld eens aan de (over)positieve gestemdheid als het gaat om nieuwe CV-ketels in combinatie met koolmonoxidegevaar, en de onzorgvuldigheid die daaruit voortkomt. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, is een nieuwe(re) CV-ketel namelijk niet veiliger voor de gevaren van koolmonoxide dan een oude CV-ketel. Sterker nog: de hogere rookgastemperatuur van oudere CV-ketels zorgt ervoor dat de rookgassen sneller opstijgen in het rookgasafvoerkanaal. Bij nieuwe CV-ketels met een lagere rookgastemperatuur is – met name bij meerdere woonlagen – een juiste rookgasafvoer van nog groter belang. Als dit niet goed als systeem werkt, is er een grote kans op koolmonoxide.
Opvallend genoeg is de ketel zelf in veel gevallen niet eens het probleem. Het is vaak het systeem dat voor koolmonoxidelekken zorgt. Neem het rookgasafvoerkanaal van kunststof als voorbeeld. Deze constructie is relatief fragiel, waardoor de kans op gaten en scheuren groot is. Het kleinste scheurtje in zo’n afvoerkanaal kan al zorgen voor een fatale afloop.
Daarnaast kunnen ventilatiesystemen ook een gevaar zijn. Wanneer iemand op de vijfde verdieping de ventilatie voluit zet, zorgt dit voor onderdruk in de woning. Het kleinste systeemmankement kan al een koolmonoxidelek veroorzaken.
Het goede voorbeeld: Woonplus Schiedam
Dat het ook anders kan, laat Woonplus Schiedam zien. De woningcorporatie liet in 2018 12.000 woningen voorzien van koolmonoxidemelders. Dat dit niet voor niks is, blijkt uit een meting die later plaatsvond. De koolmonoxidemelder ging in slechts een paar weken tijd bij ongeveer 9 op de 5000 huizen in alarm. De oorzaak? Koolmonoxide lekkages. In sommige gevallen waren de rookgasafvoerkanalen de boosdoeners van de lekkende koolmonoxide. Deze worden daarom vervangen.
Het plaatsen van de koolmonoxidemelders is onderdeel van het project ‘Veilig Wonen’, uitgevoerd door Breman Woningbeheer, en kon rekenen op ondersteuning van de gemeente en brandweer. Deze samenwerking is in Nederland overigens vrij uniek. In veel gemeenten staat preventie en bestrijding van koolmonoxide helaas niet hoog geprioriteerd. Onze westerburen hebben het daarentegen wél goed voor elkaar. In het Verenigd Koninkrijk is het voor woningcorporaties sinds 1 oktober 2015 verplicht om een koolmonoxidemelder te hebben in elke kamer waar zich een toestel bevindt dat vaste brandstoffen verstookt.
Dat deze sluipmoordenaar zelfs bij de overheid niet hoog op de prioriteitenlijst staat, is een gemiste kans. Juist daar zou het verschil gemaakt kunnen worden. Door een steekproef uit te voeren, cijfers bekend te maken en daarop beleid te realiseren, bijvoorbeeld. Bovendien zou een beleid op operationeel niveau niet gek zijn. Denk eens aan de installateurs en hoeveel zij kunnen leren van dergelijke succesvolle projecten. Alleen al die bewustwording zou lekken kunnen voorkomen.
Kennis delen als oplossing
Maar helaas, zover is het nog niet. In de afgelopen jaren hebben we genoeg gezien om te kunnen zeggen dat er veel situaties zijn waarin structurele problemen een dood door koolmonoxidevergiftiging kunnen veroorzaken. “Maar wat moeten we dan?”, vragen woningcorporaties zich af. Een volle portemonnee om koolmonoxidemelders te financiëren heeft het gros van de doelgroep niet en ook alle bestaande huizen controleren is geen optie. We willen ervoor pleiten dat we samen minimaal het gesprek over de gevaren van koolmonoxide aangaan. Op individueel niveau, ook bij veel woningcorporaties, is er weinig over de oorzaken bekend. Samen kunnen we die gevaren ontmaskeren, bestrijden en uiteindelijk misschien wel voorkomen. Door kennis beschikbaar te stellen en te delen, of door proefprojecten te doen bij situaties waarvan bekend is dat er een verhoogde kans op problemen door koolmonoxide is, kunnen we inzichten aan het licht laten komen die levensreddend zijn.
Zolang we niet openstaan voor dit gesprek, vallen er in 2018 wéér vijf tot tien doden als gevolg van koolmonoxide lekkages. Wéér zijn er dan tientallen mensen een dierbare kwijt en wéér staat er dan mogelijk een woningcorporatie negatief in de krant. Dit willen we met z’n allen niet, toch? Maak als woningcorporatie daarom het verschil, met Woonplus Schiedam als boegbeeld, en zorg voor goede afwegingen. Haal kennis op, deel het en ga met ons in gesprek over de beleidskeuze. Alleen zo kunnen we de onnodige doden als gevolg van koolmonoxide lekkages, voorkomen. Doe je mee?
