Veilig & comfortabel wonen

Een koolmonoxideveilige leefomgeving

Koolmonoxideveiligheid als prioriteit

Koolmonoxide is een echte sluipmoordenaar. Door zijn niet voor mensen waarneembare karakter verspreidt het giftige gas zich ongemerkt in woningen. Zelfs in de kleinste concentraties kan koolmonoxide dodelijke gevolgen hebben. Toch heeft maar een kwart van de Nederlandse huishoudens een koolmonoxidemelder in huis. Hoog tijd om de gevaren van dit gas serieus te nemen en maatregelen te nemen. 

Koolmonoxide en de gevaren in vogelvlucht

Wat is koolmonoxide?

Koolmonoxide (CO) is een kleurloos, geurloos en smaakloos gas. Het gas is giftig en kan een mens doden. Omdat CO niet met zintuigen waarneembaar is, wordt het ook wel de sluipmoordenaar genoemd. Koolmonoxide wordt vaak verward met kooldioxide (CO2). Deze twee gassen hebben in ieder geval één overeenkomst: ze zijn potentieel giftig. Maar waar CO2 pas bij een hoge concentratie écht gevaarlijk wordt, is er voor CO niet zo’n grote hoeveelheid nodig om iemand te doden. Koolmonoxide is dus zeer gevaarlijk, zelfs bij een kleine concentratie.

De effecten van koolmonoxidevergiftiging 

De hoeveelheid koolmonoxide wordt aangegeven met ppm (parts per million). Hoe groter het ppm CO is waaraan je wordt blootgesteld, hoe sneller en meer negatieve impact het heeft op jouw lichaam. Op lichaamsniveau zorgt blootstelling aan koolmonoxide binnen korte tijd voor ontregeling. Hierdoor kun je bewusteloos raken en het kan zorgen voor neurologische (zenuw)schade. Dit kan ertoe leiden dat iemand binnen korte tijd instort. Vluchten is dan niet meer mogelijk. 

Ook kleine concentraties CO zijn gevaarlijk

Een hoge concentratie CO kan op korte termijn dus veel impact hebben. Wat vaak vergeten wordt, is dat ook blootstelling aan kleine concentraties CO op de lange termijn serieuze gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Deze kleinere concentraties hoeven niet fataal te zijn, maar kunnen bepaalde kwalen of aandoeningen verklaren. Denk hierbij aan klachten als chronische hoofdpijn of psychoses, maar ook schade aan de foetus door verstoring van essentiële biologische processen.

De bron en verspreiding van CO

Koolmonoxide komt vrij door het verbrandingsproces van elk apparaat dat brand op fossiele brandstoffen. Dit betekent dat elke boiler, verwarmer, kooktoestel of vuur dat brandt op gas, olie, hout of steenkool een zekere hoeveelheid CO produceert als bijproduct. Hieronder vallen niet alleen apparaten binnenshuis, maar ook daarbuiten. Denk bijvoorbeeld aan een BBQ of aggregaat. 

De oorzaken van koolmonoxide

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, worden grote hoeveelheden koolmonoxide niet altijd veroorzaakt door een defect in het apparaat zelf. Een ongeval kent vaak meerdere, samenhangende factoren, waaronder:

• Onvoldoende ventilatie

Wanneer een woning onvoldoende geventileerd wordt, kan de lucht niet ververst worden. De koolmonoxide blijft daardoor in de woning hangen. Hiervan is vooral sprake bij nieuwbouwwoningen. Door de goede isolatie zijn de woningen kierdicht en wordt lucht niet automatisch ververst. Het is daarom extra belangrijk dat ventilatieroosters altijd open staan.

• Er is sprake van een onjuiste installatie

Daarnaast kan de installatie koolmonoxidegevaar veroorzaken. Hierin doelen we niet alleen op de installatie van het apparaat zelf, maar juist ook het apparaat in samenhang met het gebouw. Zo kan koolmonoxide de installatie verlaten via de luchttoevoer- en rookgasafvoerleidingen, maar ook via de uitmonding.

• Nalatig of onvolledig onderhoud

Ook nalatig of onvolledig onderhoud kan dodelijke gevolgen hebben. Wanneer het apparaat niet als onderdeel van het hele gebouw wordt gecontroleerd en onderhouden, vergroot de kans dat koolmonoxide vrij spel krijgt. Het is daarom van levensbelang om ook ventilatie, luchttoevoer- en rookgasafvoerleidingen, uitmonding etc. mee te nemen in onderhoud. 

Wanneer het apparaat of één van bovenstaande onderdelen niet in orde is, wordt het risico op een grote hoeveelheid CO vergroot. Vindt deze concentratie vervolgens zijn weg uit het toestel naar een verblijfsruimte dan kan dit dodelijk zijn. 

Fabels over koolmonoxide ontkracht

1. “Als een woning een nieuwe CV-ketel heeft, is koolmonoxidegevaar uitgesloten”
   Ook bij een nieuwe CV-ketel kan een foutieve installatie zorgen voor koolmonoxidegevaar.
2. “Een woning zonder CV-ketel heeft geen detectiemiddel nodig”
   Naast dat koolmonoxide ook in andere apparaten kan ontstaan, kan het altijd vanaf buiten via muren of ramen een woning binnentreden.
3. “Koolmonoxide is alleen gevaarlijk bij hoge concentraties”
   Ook bij lage concentraties kan koolmonoxide zorgen voor lichamelijke klachten. Dit kan regelmatige hoofdpijn zijn, maar ook duizeligheid of zelfs een psychose.
4. “Het vrijkomen van hoge concentraties koolmonoxide wordt altijd veroorzaakt door een defect in het apparaat”
   Niet alleen een defect in het apparaat zelf kan ervoor zorgen dat hoge concentraties koolmonoxide vrijkomen, maar ook een defect in de rest van de installatie.

De functie van een koolmonoxidemelder

Bij koolmonoxidegevaar is het belangrijk dat bewoners de woning zo snel mogelijk kunnen ontvluchten. Een koolmonoxidemelder doet datgene wat een mens niet kan: het neemt koolmonoxide en de concentratie daarvan waar. Op het moment dat er een te hoge concentratie wordt gesignaleerd, slaat de melder alarm. De bewoners worden op deze manier op de hoogte gesteld van het gevaar en kunnen de woning zo snel mogelijk ontvluchten. In dit licht lijkt het plaatsen van een koolmonoxidemelder vanzelfsprekend. Toch heeft maar 25% van de Nederlandse huishoudens een melder in huis.

De rol van woningcorporaties en installateurs

Woningcorporaties en installateurs hebben een belangrijke rol in het realiseren van veilige woningen. Hoewel het plaatsen van een koolmonoxidemelder (nog) niet verplicht is vanuit de wet- en regelgeving, is het belang om verder te kijken duidelijk: door woningen te voorzien van detectiemiddelen kan voorkomen worden dat koolmonoxide zorgt voor nog meer kwalen en sterfgevallen in Nederland. Niet alleen het product is hierin belangrijk, maar ook een juiste installatie, onderhoud en informatievoorziening aan bewoners. 

Het whitepaper van Ei Electronics deelt een aantal praktijkvoorbeelden met je. Daarnaast lees je hierin hoe je als woningcorporatie of installateur de gevolgen van koolmonoxidegevaar kunt beperken.